Wat is WhatsApp-fraude?
Criminelen doen zich via tekstberichten (meestal via WhatsApp) voor als een goede bekende die aan u vraagt om iets te betalen of geld aan hem of haar te lenen.
Hoe herken ik WhatsApp-fraude?
- Bekende in nood? Bedrieger op schoot! Wees op je hoede zodra een bekende via een tekstbericht vraagt om iets te betalen of over te boeken, zelfs als dat bericht vanaf een bekend e-mailadres of mobiel nummer is verzonden. Oplichters kunnen soms het bestaande e-mailadres of mobiele nummer van een bekende overnemen (hacken). Twee studenten van de Hogeschool van Amsterdam maakten een aangrijpend voorlichtingsfilmpje met een slachtoffer van hulpvraagoplichting.
- Niet gesproken? Niet betalen! Vraagt een zoon, dochter of andere dierbare via een tekstbericht om iets te betalen of over te boeken, doe dat dan uitsluitend nadat je hem of haar persoonlijk mondeling hebt gesproken én herkend. Dat kan simpelweg via de knop voor een directe spraak- of videoverbinding in de meeste chatapps. Deel onderstaande afbeelding om anderen te waarschuwen en ze voor fraude te behoeden.
- Laat je niet afschepen. Een oplichter verzint uiteenlopende smoezen waarom hij of zij jou niet mondeling te woord zou kunnen staan; de oplichter schrijft dan terug dat de telefoon in het water zou zijn gevallen; dat het nieuwe nummer nog niet zou zijn aangesloten voor spraakverbindingen; dat hij of zij in de trein in een stiltecoupé zou zitten; dat hij of zij wél goed bereikbaar zou zijn en dat het inderdaad heel gek is dat jouw telefoontje niet binnenkomt.
- Laat je niet opjagen. Hoge druk en sterk aandringen om snel te betalen in een tekstbericht (via WhatsApp, sms, e-mail, etc.), is vrijwel altijd een teken van bedrog. Bel de afzender eerst zelf terug om zijn of haar stem te horen. Doe dat bij voorkeur via een bekend telefoonnummer waarmee je hem of haar al eens eerder hebt gesproken. Vertrouw je het niet? Stel controle-vragen waarvan de antwoorden niet in eerdere e-mails, chatberichten of op social media staan en die alleen die bekende kan weten. Of bel een andere goede bekende voor overleg.
- Nieuw mobiel nummer? Wees op je hoede. Pas op als je een tekstbericht van een bekende krijgt dat zijn of haar mobiele telefoonnummer zou zijn gewijzigd, zelfs als daar een mooie foto van die bekende bij staat. Zo begint veel bedrog. Videomaker Jorn heeft een mooie video gemaakt over zijn confrontatie met een WhatsApp-oplichter.
Soms wordt het bedrog pas dagen later door de oplichter voortgezet. Bel die bekende via het nieuwe nummer en als dat niet lukt, gebruik dan het oude nummer. Vervang het oude nummer pas nadat je hem of haar mondeling hebt gesproken én herkend. - Linke betaallink? Niet klikken! Zit er een link voor een betaalverzoek in een hulpvraagbericht (bijvoorbeeld voor een Tikkie)? Klik daar dan niet op vóórdat je de bekende die de link heeft gestuurd, persoonlijk hebt gesproken en herkend. Lijkt het betaalverzoek te kloppen, controleer dan goed welk bedrag je gaat betalen en aan wie, voordat je de betaling goedkeurt.
- Gebruik zelf alle beschikbare beveiligingsopties. Veel chatapps zoals WhatsApp hebben veilige procedures voor gebruikers om hun mobiele telefoonnummer te wijzigen. Je hoeft dan zelf je vrienden en familie niet van het nieuwe mobiele nummer op de hoogte te brengen, de chatapp past het automatisch aan bij al je contacten. Oplichters gebruiken smoezen om slachtoffers te overtuigen dat die procedures niet goed zouden werken en dat ze daarom zelf contact opnemen. Gebruik zoveel mogelijk tweestapsverificatie in je apps voor sociale media (tweefactor-authenticatie of 2FA) en beveilig je voicemail met een pincode. Dat biedt een betere bescherming tegen het kapen (hacken) van je sociale media en telefoonnummer door oplichters.
Wat als ik er toch ingetrapt ben?
- Meld oplichting of bedrog bij je bank. Wanneer je een tekstbericht hebt ontvangen van een oplichter met daarin een betaallinkje of een IBAN waar je naar moet overboeken, stuur dat dan zo snel mogelijk naar je eigen bank.
- Doe online aangifte bij de politie. Ben je opgelicht, doe dan online aangifte van het voorval bij de politie. Meld het ook als je géén schade hebt. Zo krijgt de politie beter zicht op de criminelen en hun handlangers, met de gegevens van de daders die je doorgeeft, zoals namen, rekeningnummers en telefoonnummers.
- Meld fraude en oplichting bij de Fraudehelpdesk. De Fraudehelpdesk gebruikt die meldingen voor advies aan slachtoffers en om anderen te waarschuwen. Ze kunnen daarmee ook een compleet, landelijk overzicht krijgen van online fraude en oplichting.
Onze website geeft u veel informatie over hoe criminelen te werk gaan. Ook zijn er voorbeelden beschikbaar van diverse fraudevormen. U vindt ze in het menu onder ‘Fraude’.
